Ön Düzen Nedir?

Ön Düzen Nedir?

Ön takım, ön düzen nedir? Hangi aksamlardan oluşur? Bakımları nasıl yapılır? Ne sıklıkta ön düzen bakımı yapılması gerekir? Öz düzen arızaları nelerdir? Öz düzen ve bakımı hakkında öğrenmek istediklerinize ait tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.

Ön Düzen – Ön Takım Neye Denir?

Rot, rot başı, sonsuz dişlisi, amortisör gibi parçalardan oluşan öz düzen sistemi, sürücülerin direksiyon hareketleri vasıtasıyla ilettiği komutları sonsuz dişlisi aracılığıyla tekerleklere ulaştırır. Bu sistemin sorunsuz bir şekilde çalışıyor olması sürüş güvenliği için oldukça önemlidir. Lastiklerinizin ömrünün uzun olması ve aracınızın yol tutuşunun da iyi olması için sağlıklı ve sıkıntısız bir ön düzen şarttır. Öz düzen sisteminiz sürüş esnasındaki konfor ile doğrudan ilişkilidir. Kimi yollardaki yapısal bozukluklar ve kusurlar ön düzen sistemi tarafından soğurulur ve size daha konforlu bir sürüş sağlar.

Ön Düzen Hangi Parçalardan Oluşur?

–   Aks

Aksların görevi diferansiyelden gelen gücü aracın tekerleklerine aktarmaktır. Aks kolu, aks körüğü, bilye ve dişliler aksın temel parçalarıdır. Daha büyük sıkıntılardan kaçınmak için özellikle aks körüklerinin yırtık kontrolleri muhakkak yapılmalı ve yırtılmış, yıpranmış aks körükleri zamanında değiştirilmelidir. Bozuk ve kötü yollar aksın bozulmasına neden olabilir. Aks körüğündeki yırtılma ve yıpranmalara zamanında müdahale edilmezse körük içerisindeki dişli ve bilyeler yağsız kalarak bozulurlar. Aks arızasında ses belirgin bir ipucudur. Aks ön düzende pahalı olan aksamlardan olduğundan bakımı ve kontrollerinin büyük masraflar ortaya çıkmadan yapılması daha yararlı olacaktır.

–   Rot – Rot Kolu– Rot Başı

Aracınızın direksiyonundan iletilen komutları tekerleklere rotlar iletir. Rot kolları rot başları ile lastiklere bağlanır. Rot ayarı ile ilgili bilgileri ilerleyen aşamalarda vereceğiz. Bu parçalar hakkında bilinmesi gereken en önemli husus ise aracın yönlendirilmesinden sorumlu olmaları nedeni ile bakımlarının gerektiğinde değişimlerinin ihmal edilmemesi gerektiğidir.

–   Süspansiyon Sistemi

Süspansiyon sistemi denilince her ne kadar akıllara sadece girilen çukurlardan ve bozuk yollardan sarsıntısız veya minimum sarsıntılı geçiş akla gelse de süspansiyon sisteminin görevi, her türlü yol koşulunda araç tekerleklerinin yol ile bağlantısını sürekli kılmaktır. Araca olan hakimiyetiniz süspansiyon sisteminiz ile doğrudan alakalıdır. Aracınızın 4 tekerinin de yola bağlı kalmasını sağlayarak yol tutuşunuzu artırır.

Süspansiyon Sistemi Hangi Parçalardan Oluşur?

–   Yaylar

Yaylar, süspansiyon sisteminin en önemli parçalarındandır. Frene basıldığında veya viraja girildiğinde aracınızın yaylarına binen yük daha fazla artar. Aracınızın sürüş konforu konforunu ve yol tutuş performansını doğrudan etkileyen yaylar 4 çeşit olarak araçlarda kullanılır.

• Yaprak yaylar,
• Helisel yaylar,
• Burulma çubuklu yaylar,
• Pnömatik (hava yastıklı) yaylar

Bu yayların kullanımı, araç büyüklüğü, taşıma kapasitesi ve konfor ihtiyaçlarına göre belirlenir.

Amortisör

Amortisörlerin yayaların çalışma sistemine dahil olan parçalardır. Yayaların tekerlekleri çukurlarda ve tümseklerde aşağı- yukarı veya yukarı-aşağı yönde iterek çalışması aşamasında dengeyi amortisörler sağlar.

İki ayrı çeşidi bulunan amortisörler, yalnız başlarına değil yaylarla birlikte çalışırlar.

• Tek tesirli amortisörler, yayların açılması ve kapanması sırasında tek görev üstlenirler.
• Çift tesirli amortisörler kapanma ve açılma durumlarının ikisinde de görev yaparlar. Çift tesirli amortisörler bu nedenle tek tesirli amortisöre göre daha fazla tercih edilirler.

Bozuk Amortisör Aracınızda Hangi Zararlara Sebep Olur?

• Aracınızın süspansiyonu yumuşar,
• Daha zayıf bir yol tutuşu gözlenir,
• Direksiyonda sertleşme ve titreme meydana gelir,
• Aracın ıslak zeminde kayması kolaylaşır,
• Araç lastikleriniz daha çabuk aşınır,
• Frenleriniz zayıflar.

Kollar (Askı Sistemi)

Askı sistemi, yayları ve amortisörleri aracın şasisine sabitleyen metal bağlantı kollarıdır. Ön tekerlekleri bağlayan kollara ön askı sistemi, arka tekerlekleri bağlayanlara ise arka askı sistemi denir. Askı sistemi virajlarda tekerleklerin yola daima düz basmasını sağlar. Sarsıntıların hissedilmesinde azalmayı da sağlarlar.

İki çeşit askı sistemi vardır:

Sabit Askı Sistemi

Adından anlaşılacağı gibi sabit olan askı sistemidir ve her iki teker aynı anda oluşan sarsıntılardan etkilenir. Özellikle ağır yük taşımacılığında uzun ömürlü oluşundan tercih edilir.

Serbest Askı Sistemi

Tekerleklerdeki süspansiyonun birbirinden bağımsız çalışmasını sağlar. Konforlu bir sürüş imkanı süren bu sistemde bir tekerdeki titreşim veya sarsıntı diğer tekere iletilmez. Çok uzun ömürlü olmasa da yol tutuşu daha iyidir.

–   Denge Çubukları (Z Rot)

Aracınızın virajlardaki dengesinden sorumludur. Denge çubukları, stabilizatör olarak da adlandırılır. Denge çubukları, dışa doğru savrulan araç ile tekerlekler arasındaki açı farkını azaltarak araca denge getirir.

–   Salıncak Kolları ve Rotiller

Rotiller, sadece üretim aşamasında yağlanabilir ve görevi aksı salıncaklara bağlamaktır. Akısın her durumda tekerlere bağlı kalmasını sağlamak rotillerin görevidir. Tümsekli yolda rotiller harekete geçer ve aksı hafifçe yukarı iter ve bağlantının korunmasını sağlarlar.

–   Salıncaklar

Araçlarda bulunan ve salıncak ismi de verilen alt tablalar, araçların ön takımlarının herhangi bir darbeye karşı korunmasını da rol alır. Aynı zamanda ön düzen parçalarının bir arada tutulmasına da yardımcı olur. Salıncaklarda bulunan burçlar bağlantı noktalarıdır ve genellikle salıncak arızaları salıncak burçlarından kaynaklanır. Kimi araçlarda salıncak burçlarını salıncaklardan bağımsız olarak tamir etmek mümkün olabilmektedir.

–  Amortisör Takozları

Amortisörlerin rahat hareket edebilecek şekilde araca sabitlenmesini sağlayan önemli parçalardır. Zamanla esneme, genleşme ve çeşitli darbeler sonucu arızalanması mümkündür. Direksiyonun çevrilmesi esnasında gıcırtıya benzeyen sesler geliyorsa bu takozların kontrol edilmesi gerekir.

Saydığımız önemli parçaların yanı sıra ön düzenin güvenini ve konforunu sağlayan bağlantı takozları ve diğer küçük akşamlar da bu sistemin içerisinde yer almaktadır.

Ön Bakımı Ne Zaman Yapılmalıdır?

Ön düzen kontrolü için 5000 kilometrede bir servise uğramanız yararlı olacaktır. Ön takım arızlarının oluşumu, aracı kullanış biçiminize, aracı kullandığınız yolun yapısal bozukluklarına bağlı olarak farklı zamanlara denk gelebilir.

Ön düzen parçaları, kendilerine biçilen ömürden daha erken arızalanabilir ya da daha uzun süre de dayanabilir. Bu tamamen aracın kullanımı ile alakalıdır.

Ön düzene ait tüm parçaların bakımları ile ilgili olarak Rot Balans Ayarı Nedir? makalelerimizde detaylı bilgileri bulabilirsiniz.

Genel olarak ön düzen ve ön düzen parçaları ise bu şekildedir.